Het curriculum voltijds onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen

In de media en (dus) in de maatschappij, heerst helaas nog vaak het stereotype beeld van een hoogbegaafd kind: superslim, hoge cijfers, niet sterk in sport of sociale contacten en vaak een beetje nerdy. Dit, maar ook 'het' hoogbegaafde kind, bestaat niet. Daarom wordt het HB-onderwijs zoveel mogelijk aangepast op de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van het individuele kind. 

Met het HB-onderwijs willen we het volgende voor elkaar krijgen:

Ieder kind op de HB-afdeling is in staat om zichzelf te ontwikkelen door optimaal gebruik te maken van zijn vaardigheden en talenten en is zich bewust van zijn sterke en zwakke kanten. Hierbij houden wij rekening met de specifieke behoeftes van het HB-kind, waarbij het kind eigenaar is van zijn eigen onderwijsleerproces.

Ons onderwijs zorgt voor een uitdagende en prikkelende leeromgeving, waarbij behalve de cognitieve vaardigheden, ook de executieve vaardigheden gestimuleerd en geoefend worden en waarbij ingestoken wordt op de ontwikkeling van een positieve gezonde levenshouding. Kinderen leren kritisch naar hun eigen werk en gedrag te kijken, leren om te gaan met het maken van fouten en worden gestimuleerd om out of the box te denken.

 
Compact en verrijkt onderwijs

De basisvakken (taal, rekenen, lezen, begrijpend lezen) worden compact aangeboden. Dat wil zeggen dat de reguliere lesstof ingedikt wordt tot 25-50%. Afhankelijk van het vaardigheidsniveau van het kind, wordt het per basisvak ingedeeld in een verkorte, verlengde of basisleerlijn. Deze leerlijn zegt iets over hoeveel instructie en inoefening een kind nodig heeft om een stap te zetten op cognitief vlak. 

Mede door analyses van instaptoetsen of Cito-toetsen, weten we welke stof een kind al wel en nog niet beheerst. Alleen op de nog nieuwe, niet beheerste lesstof krijgt de leerling instructie en inoefenstof. 

Doordat de lesstof wordt gecompact, komt er ruimte voor verrijkingswerk. Dat kan verdiepend of verbredend van aard zijn. Bij verdiepend werk, wordt er dieper ingegaan op een basisvak. Verrijkingswerk maakt gebruik van de hogere orde denkvaardigheden van kinderen. Zo zijn er bijvoorbeeld Rekentijgers voor rekenen en Slimme Taal voor taal. Ook is er verbredend verrijkingswerk. Dat richt zich op vakken die niet standaard in het basisschoolprogramma zitten. Vreemde talen, techniek, filosofie, programmeren zijn voorbeelden hiervan. 

 
Aandacht voor ontwikkeling van vaardigheden

Efficiënt, sociaal en doelgericht gedrag is nodig om op een prettige manier mee te kunnen in onze maatschappij. Dit gedrag wordt realiteit als executieve vaardigheden goed ontwikkeld zijn. Denk hierbij aan vaardigheden als respons-inhibitie (nadenken voordat je iets doet), werkgeheugen, emotieregulatie, volgehouden aandacht, taakinitiatie, planning/prioritering, organisatie, timemanagement, doelgericht gedrag, flexibiliteit en metacognitie: (een stapje terug doen om jezelf en de situatie te overzien en te evalueren). In de jaren dat kinderen op de HB-afdeling zitten, werken we met ze aan een ontwikkeling in de mate waarin ze deze vaardigheden onder de knie hebben. 

Deze executieve vaardigheden worden op verschillende manieren getraind. Zo krijgen alle kinderen een planning, waarmee ze hun zelfstandige werktijd leren indelen. Hier zit een glijdende schaal in, van een leerkrachtgestuurde dagtaak waarbij de inhoud van het werk vast staat, naar een volledig kindgestuurde weektaak waarin het kind de grootste vinger in de pap heeft wat betreft de inhoud van zijn werk. 

Daarnaast wordt er in de groepen veel in projecten gewerkt en worden er veel strategische spellen gespeeld. Deze projecten en spellen zijn niet per se een doel, maar wel een middel waarmee de ontwikkeling van executieve functies een impuls krijgt.

 
Een positieve levenshouding

Het team op de HB-afdeling is ervan overtuigd, dat hun taak verder reikt dan alleen cognitieve en sociaal-emotionele aspecten. Om leerlingen klaar te maken voor een maatschappij die we nog niet kunnen kennen, wordt in de groepen dagelijks aandacht besteed aan de ontwikkeling van een positieve levenshouding bij de leerlingen. Mindset, vriendschap,  omgaan met fouten, de definitie van geluk, optimisme en daadkracht zijn thema's die voorbij kunnen komen. Hierbij is er ruimte voor een moment van verstilling / mindfulness, om de verbinding tussen hoofd en lichaam sterker te maken. Het HB-team wordt door gespecialiseerde leerkrachten opgeleid om de thema's handen en voeten te kunnen geven voor de kinderen. Ook ouders worden betrokken, door enkele malen per jaar (vrijwillig) psycho-educatie voor ouders te geven over een thema dat centraal staat in de groepen.

 
Aandacht voor het proces

In het HB-onderwijs is een scheiding in lesstof te zien, op basis van de taxonomie van Bloom. Het basiswerk van taal, rekenen, schrijven, technisch lezen en begrijpend lezen is gericht op onthouden, begrijpen en toepassen. Dit basiswerk is gericht op het product, het resultaat. Het gaat hier om de vaardigheden die worden getoetst middels de Cito-toetsen. Kinderen hebben een bepaald niveau op deze basisvaardigheden nodig, om te komen tot opdrachten van een hogere orde denkniveau - analyseren, evalueren, creëren. Al het lesaanbod buiten de basislijn van taal, rekenen, schrijven en lezen, is gericht op deze hogere orde denkvaardigheden. Het gaat dan niet zozeer om het resultaat, maar om het proces dat een kind doorloopt bij een dergelijke opdracht. De nadruk ligt op het ontwikkelen van vaardigheden en competenties die het kind vormen en die voor het leven gelden, los van de lesstof.       


Voor meer informatie kunt u mailen naar mt@montessoriplus.nl of bellen naar 076 5207779 (Breda) of 076 5413230 (Prinsenbeek).